Đền Bà Triệu đón bằng công nhận Di tích quốc gia đặc biệt

---

Sáng 7/4, UBND tỉnh Thanh Hóa tổ chức lễ đón bằng công nhận Di tích quốc gia đặc biệt về lịch sử và kiến trúc nghệ thuật cho Khu di tích Bà Triệu. Đây là di tích thứ hai ở Thanh Hóa, sau Lam Kinh (huyện Thọ Xuân), được Thủ tướng xếp hạng cấp quốc gia đặc biệt.

Khu di tích Bà Triệu không chỉ là nơi ghi dấu lịch sử mà còn lưu giữ nhiều hiện vật quý hiếm. Đây cũng là công trình kiến trúc nghệ thuật độc đáo ở xứ Thanh. Ảnh: Lê Hoàng.

Khu di tích Bà Triệu nằm cách thành phố Thanh Hóa 17 km về phía Bắc và thủ đô Hà Nội hơn 150 km về phía nam, thuộc địa phận xã Triệu Lộc, huyện Hậu Lộc. Tọa lạc trên diện tích hơn 4ha, nơi đây bao gồm Đền thờ, Lăng tháp đều đã được công nhận di tích cấp quốc gia.

Đây là công trình văn hóa, lịch sử xây dựng để tưởng nhớ công lao to lớn của nữ tướng Triệu Thị Trinh (còn gọi là Bà Triệu). Theo quy hoạch, Lăng tháp được xây trên đỉnh núi Tùng, là mảnh đất thiêng nơi nữ anh hùng Triệu Thị Trinh ngã xuống khi chiến đấu với quân xâm lược.

Đền thờ bà nằm đối diện khu Lăng tháp về hướng đông bắc, dưới chân núi Gai. Đây là ngôi đền được xây dựng theo kiến trúc truyền thống vùng đồng bằng Bắc Trung Bộ với hệ thống cổng ngoại, cổng nội, hồ nước, bình phong, tả hữu mạc, tiền đường, trung đường và hậu cung (nơi thờ Bà Triệu).

Lễ đón bằng di tích quốc gia đặc biệt được tổ chức sáng 7/4, đúng ngày diễn ra lễ hội Bà Triệu truyền thống. Ảnh: Lê Hoàng.

Đình làng Phú Điền thuộc làng Phú Điền, xã Triệu Lộc cũng nằm trong khu di tích Bà Triệu. Đây là ngôi đình cổ được dân làng Phú Điền xây dựng để thờ Thành Hoàng làng (cũng chính là nữ anh hùng Triệu Thị Trinh). Trải qua nhiều thế kỷ, ngôi đình vẫn giữ nguyên vẻ đẹp cổ kính của làng quê Bắc bộ xưa với cây đa, giếng nước, sân đình.

Khu di tích Bà Triệu không chỉ là nơi ghi dấu ấn lịch sử, văn hóa mà còn lưu giữ nhiều hiện vật quý hiếm, một kho tàng các sự tích huyền thoại, ca dao, tục ngữ. Nơi đây cũng còn nhiều cổ vật gìn giữ nguyên bản như 10 cuốn thần phả viết bằng chữ Hán; 65 đạo sắc phong qua các triều đại phong kiến Việt Nam; quạt ngà; lược đồi mồi; trâm ngà; long cung sơn son thếp vàng; tượng Bà Triệu bằng đồng…

Lễ hội đền Bà Triệu được tổ chức hàng năm, từ ngày 21 đến 23/2 âm lịch. Năm nay, lễ hội có quy mô cấp tỉnh, kết hợp lễ đón bằng Di tích quốc gia đặc biệt. Đây là một trong những sự kiện chính thuộc Tuần lễ khai mạc Năm du lịch quốc gia 2015 tại Thanh Hóa.

Khu lăng mộ Bà Triệu được xây dựng trên núi Tùng. Ảnh: Lê Hoàng.

Theo tài liệu lịch sử, Bà Triệu sinh ngày 2/10, năm Bính Ngọ (226) ở vùng miền núi Quan Yên, quận Cửu Chân (nay thuộc xã Định Tiến, huyện Yên Định, Thanh Hóa). Mồ côi cha mẹ từ nhỏ, Bà Triệu đến ở với anh là Triệu Quốc Đạt, một hào trưởng ở Quan Yên. Lớn lên, bà là người có sức mạnh, giỏi võ nghệ, chí lớn. Năm 20 tuổi, bà cùng anh trai chiêu mộ hơn nghìn tráng sĩ ở núi Nưa, nay thuộc xã Tân Ninh, các huyện Triệu Sơn, Mậu Lâm, Như Thanh, Trung Thành, Nông Cống. Vào năm Mậu Thìn (248), thấy quan lại nhà Đông Ngô - Trung Quốc tàn ác, dân gian khổ sở, Bà Triệu cùng anh trai dấy binh khởi nghĩa. Cuộc khởi nghĩa được nhân dân khắp nơi hưởng ứng. Sức mạnh của nghĩa quân ngày càng lớn mạnh, khiến quân giặc khiếp sợ. Đang lúc này, Triệu Quốc Đạt lâm bệnh qua đời. Các nghĩa binh thấy Triệu Thị Trinh làm tướng can đảm, bèn tôn  làm chủ tướng. Khi ra trận, Bà Triệu mặc áo giáp vàng, đi guốc ngà, cài trâm vàng, cưỡi voi và được tôn là Nhụy Kiều tướng quân. Thấy vậy, quân Ngô phải cử 8.000 quân hùng mạnh cùng nhiều viên tướng giàu kinh nghiệm trận mạc sang đàn áp nghĩa quân. Do lực lượng quá chênh lệch cùng nhiều mưu mô thâm độc khiến nghĩa quân của nữ tướng xứ Thanh thất bại. Bà Triệu tuẫn tiết tại núi Tùng (Hậu Lộc) vào ngày 22/2, năm Mậu Thìn (248). Để tưởng niệm công lao của Bà Triệu, nhân dân địa phương đã lập đền thờ trên núi Gai, quanh năm hương khói thờ phụng bà.

Lê Hoàng